OVER EEN BEROERTE
Een hersenberoerte of cerebrovasculair accident (CVA) is de tweede belangrijkste doodsoorzaak in België, en is de voornaamste oorzaak van een niet-aangeboren hersenletsel bij volwassenen. Een hersenberoerte is een medische urgentie! Snelle herkenning en behandeling zijn belangrijk. Hoe sneller een beroerte herkend wordt, des te sneller de behandeling gestart kan worden, hoe minder hersenweefsel er verloren gaat en hoe beter de functionele uitkomst.
Een hersenberoerte ontstaat door een verstopping (ten gevolge van een klonter) of een scheur in één van de hersenbloedvaten. Hierdoor krijgt een deel van de hersenen geen zuurstof en geen voedingsstoffen meer. Als dit gebeurt, sterven hersencellen af en lijdt dit tot onherstelbare schade. De gevolgen voor een patiënt zijn afhankelijk van verschillende factoren, waaronder de locatie en hoeveel hersenschade er is opgetreden.
Soorten beroertes
Ischemisch CVA of herseninfarct
De meest frequente vorm van een hersenberoerte is een herseninfarct (tot 80%). Een herseninfarct ontstaat wanneer een klonter een hersenbloedvat afsluit, waardoor de hersenen onvoldoende zuurstof krijgen, met schade van hersenweefsel als gevolg.
Bij een verstopping van korte duur spreken we van een TIA (transiente ischemische aanval). De symptomen van een TIA zijn gelijkaardig aan die van een herseninfarct, maar gaan binnen 24 uur voorbij. Een TIA kan een voorbode zijn van een herseninfarct. Daarom is het belangrijk om zo snel mogelijk professionele hulp te zoeken om een herseninfarct te voorkomen.
Hemorrhagisch CVA of hersenbloeding
Een hersenbloeding wordt veroorzaakt door een plotse scheur van een bloedvat in de hersenen. Hierdoor ontstaat er een bloeding in de hersenen, waardoor omgevende hersenstructuren in gedrang komen met secundaire hersenschade als gevolg.
Een subarachnoïdale bloeding verschilt van een intraparenchymateuze bloeding doordat de bloeding optreedt in de ruimte rondom de hersenen, in plaats van in de hersenen zelf.
Hoe een beroerte herkennen?
Op een dag komt Marie thuis, nadat ze haar kinderen aan het school heeft afgezet. Ze trof haar man Eric aan in de zetel met een onduidelijke spraak. Hij leek haar niet te begrijpen. Ze merkte op dat zijn rechter mondhoek afhing. Ze herkende onmiddellijk de symptomen als “een mogelijke beroerte” en belde onmiddellijk 112. Enkele minuten later arriveert een ambulance.
De laatste jaren is er een enorme vooruitgang geweest in de behandeling van hersenberoertes, waardoor de functionele uitkomst over de jaren heen beter is geworden. Om de kans op blijvende hersenschade te beperken, moet de behandeling zo snel mogelijk opgestart worden. Het herkennen van een beroerte is derhalve van groot belang!
Mogelijke tekenen van een hersenberoerte zijn:
- plotse verlamming van een arm en/of been, meestal aan één kant van het lichaam
- scheve mond (krachtverlies van de aangezichtsspieren)
- niet meer kunnen praten of woorden niet meer begrijpen (taalstoornis of afasie)
- tintelingen of gevoelsstoornis
- plotse blindheid (gedeeltelijk of volledig) of dubbelzien
- evenwichtsstoornissen en duizeligheid (loopstoornis, dronkenmansgang)
- aansturingsproblemen van een arm en/of been
- plotseling opkomende, hevige hoofdpijn (“donderslaghoofdpijn”), al dan niet met misselijkheid, braken en/of bewustzijnsstoornissen
- plotse verwardheid
Zoals Marie deed, moet onmiddellijk 112 gebeld worden als men één of meer van deze symptomen herkent.
Hoe een herseninfarct behandelen?
Eric komt met de ambulance aan op de spoedafdeling van het lokale ziekenhuis, alwaar een team van verpleegkundigen en artsen hem staat op te wachten. Zo snel als een Formule 1-stop, nemen 2 verpleegkundigen bloed af en plaatsen ze 2 infusen in de arm van Eric, terwijl de neuroloog een snelle neurologische evaluatie doet. Binnen enkele minuten na aankomst op de spoedafdeling, is Eric op weg naar de CT scan voor een CT van de hersenen.
Bij aankomst in het ziekenhuis wordt meestal onmiddellijk beeldvorming van de hersenen verricht. Met een hersenscan (CT of MRI hersenen) kijkt men of er sprake is van een hersenbloeding of herseninfarct en sluit men andere oorzaken, die neurologische verschijnselen kunnen geven, uit.
Bij een herseninfarct probeert men het verstopte bloedvat zo snel mogelijk terug open te krijgen. Afhankelijk van de duur en/of locatie van de bloedklonter, zijn 2 behandelingen mogelijk:
- Intraveneuze thrombolyse: Bij intraveneuze trombolyse krijgt de patiënt een infuus met bloedverdunnende medicatie die zich verspreidt over de gehele lichaamscirculatie. Zo kan de bloedklonter opgelost worden en blijvende hersenschade beperkt worden.
- Mechanische thrombectomie: Bij een trombectomie wordt de bloedklonter, die het herseninfarct veroorzaakt, lokaal via een katheter (dun busje) via de lies verwijderd.
Op dit moment kan intraveneuze thrombolyse en/of een mechanische thrombectomie, in selectieve gevallen, tot 24 uur na ontstaan van de klachten opgestart worden. Hoewel dit tijsinterval lang lijkt, toch is het principe “TIJD IS HERSENWEEFSEL”.
Hoe sneller een behandeling gestart kan worden, des te beter de functionele uitkomst.
Oorzaken van hersenberoerte
De meest voorkomende oorzaken van een hersenberoerte zijn:
- hoge bloeddruk (hypertensie)
- suikerziekte (diabetes mellitus)
- roken
- hoge cholesterol
- overgewicht
- voorkomen van hart- en vaatziekten in de familie
- middelmisbruik (cocaine, amfetamines, cannabis)
- aderverkalking in de bloedvaten van de hals (atherosclerose)
- hartritmestoornis of andere cardiogene oorzaken (zoals voorkamerfibrilleren)
- aandoening van de kleine bloedvaten in de hersenen
Zeldzamere oorzaken van een hersenberoerte zijn:
- een ontsteking van de bloedvaten
- een scheur van een bloedvatwand (dissectie)
- aangeboren hartafwijkingen (zoals patent formen ovale of PFO)
- afwijkingen van de bloedvaten: aneurysma (ballonvormige uitstulping van de bloedvaten), atrioveneuze malformatie (AVM)
- erfelijke oorzaken van hersenberoerte
Hoe een beroete voorkomen?
De eerste stap in een beroerte voorkomen, is de oorzaak van de beroerte opsporen en behandelen.
Tijdens een (ziekenhuis/dag) opname, zullen verschillende onderzoeken verricht worden om de onderliggende oorzaak van de hersenberoerte op te sporen. Daarnaast zal men ook de verschillende risicofactoren op hart- en vaatziekten in kaart brengen en behandelen.
De behandeling kan bestaan uit:
- bloedverdunnende medicatie (plaatjesremmende medicatie, anti-stolling)
- vetverlagende medicatie (meestal statines)
- bloeddrukverlagende medicatie (indien hoge bloeddruk aanwezig)
- suikerverlagende medicatie (indien suikerziekte aanwezig)
Verschillende levenstijladviezen kunnen ook het risico op een hersenberoerte verminderen:
- rook niet of stop met roken
- beperk je alcoholgebruik (drink niet meer dan 10 glazen alcohol per week)
- vermijd zwaarlijvigheid
- beweeg voldoende (3-4 keer per week minstens 30 minuten matige activiteit)
- mediterraans dieet met voldoende fruit, groenten, vezels, vis en water.
- beperk rode vleessoorten
- vermijd overmatig zoutgebruik (<6 gr/dag)
- ga op een gezonde manier om met stress en spanning
- vermijd drugsgebruik (zoals het gebruik van cocaine, cannabis of amfetamines)
Dankzij Marie haar snelle reactie, kon Eric met intraveneuze thrombolyse behandeld worden. Een week nadien was zijn spraak en taalbegrip duidelijk verbeterd.
Tijdens de opname in het ziekenhuis, kreeg Eric verschillende onderzoeken. Deze toonde een belangrijke bloedvatvernauwing (door aderverkalking) in de linker hoofdslagader als oorzaak van zijn herseninfarct. Deze is vermoedelijk het gevolg van het jarenlang roken, samen met een nog niet-gekende hoge bloeddruk en verhoogde cholesterolwaarden. Eric kreeg een operatie aan de linker halsslagader om het risico op een nieuwe hersenberoerte te verminderen.
Op dit moment is Eric klaar om naar huis te gaan, met preventieve medicatie en ambulante logopedie.